CurieuzeNeuzen – Luchtvervuiling in kaart gebracht
Het project ‘CurieuzeNeuzen’ bracht de luchtkwaliteit in de stad Antwerpen nauwkeurig in kaart. Het is een initiatief van de Ringland Academie in samenwerking met onderzoekers aan de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen. Maar liefst 2.000 inwoners van de stad namen deel door meetsensoren aan hun raam te bevestigen.
Via de sensoren kon de concentratie van het stikstofdioxide (NO2) in de omgevingslucht nauwkeurig gemeten worden. Daarnaast werd ook de neerslag van fijnstof op de meetopstelling bepaald. Stikstofdioxide en fijnstof zijn belangrijke indicatoren van luchtverontreiniging veroorzaakt door het verkeer.
De resultaten van CurieuzeNeuzen geven een duidelijk inzicht in hoe de luchtkwaliteit varieert van straat tot straat, en van wijk tot wijk. De laagste NO2-concentraties werden opgetekend in verkeersluwe oases in de binnenstad, zoals het stadspark en de zoo, en het verkeersvrije Groen Kwartier (voormalig militair hospitaal) in Berchem. Zeer hoge concentraties werden dan weer gemeten langs de Singel, op drukke verkeerspunten en in zogenaamde street canyons. Dat zijn smalle straten met druk verkeer, waar de luchtvervuiling blijft hangen en zich ophoopt. Hoe smaller de straat, hoe minder vat de wind heeft, waardoor uitlaatgassen trager opwervelen naar hogere luchtlagen. De afzetting van fijnstof op de borden volgt gelijkaardige trends.
Naar een duurzamer mobiliteitsbeleid
De resultaten van CurieuzeNeuzen zijn veelzeggend en nodigen uit tot een duurzamere mobiliteit. Ingrepen zijn nodig. Gelukkig zijn er heel wat mogelijkheden om de mobiliteit te verduurzamen.
We lijsten er 7 voor u op:
- Ontmoedig het verkeer om door het centrum te rijden
Heel wat verkeer in de binnenstad is verkeer dat er eigenlijk niet moet zijn. Doorgaand verkeer dat gewoon de kortste weg neemt van A naar B. Daarom dat steden zoals bv. Gent een circulatieplan invoeren dat bestaat uit een aantal sectoren (of ook wel lobben genoemd), zodat doorgaand verkeer terug naar de ringweg wordt verwezen.
Directe verbindingen (niet via de ring) tussen2 lobben worden vermeden door straten effectief ‘te knippen’. Een dergelijke knip kan gerealiseerd worden door (verzinkbare) paaltjes, grote bloembakken, heraanleg met een groen pleintje, plaatsing van zitmeubilair…
Een circulatieplan met lobben is tamelijk ingrijpend. Er zijn ook nog andere manieren om het verkeer in het centrum te ontmoedigen. Denk maar bv. aan de invoering van aangepaste snelheid (bv. zone 30) of de doorstroming op ringwegen te verbeteren
- Weer de meest vervuilende auto’s uit het centrum
Als het ontmoedigen van auto’s in het centrum al niet afdoende zou zijn, dan kan je ook de meest vervuilende auto’s uit het centrum weren. Een werkwijze die we al enkele jaren kennen vanuit het buitenland, maar nu ook zijn intrede heeft gevonden in Vlaanderen.
Antwerpen is de eerste stad die het systeem van de Lage Emissie Zone (LEZ) invoerde. Of een voertuig de LEZ binnen mag, hangt af van zijn euronorm. Die norm – een cijfer van 1 tot 6 – staat in principe op het inschrijvingsbewijs van uw voertuig (zie rubriek ‘milieuklasse’). Hoe hoger het cijfer, hoe minder uw voertuig vervuilt. De toegangsvoorwaarden zijn strenger voor dieselwagens dan voor wagens die rijden op benzine, aardgas of LPG. Dieselwagens stoten namelijk meer roet en fijnstof uit.
Andere steden zullen snel het voorbeeld volgen. Mechelen en Brussel voeren de LEZ in vanaf 2018. Gent volgt het voorbeeld vanaf 2020. Vanaf 2020 wordt er overigens in Antwerpen ook een strengere norm gehanteerd.
- Maak delen van de stad autoluw/autovrij
De impact van de verkeersintensiteit op de luchtkwaliteit is te zien in onderstaande figuur, afkomstig uit het CurieuzeNeuzen-onderzoek. De figuur toont de gemiddelde concentratie van de metingen in verschillende types van wegen naargelang de verkeersintensiteit. Daaruit blijkt duidelijk dat – niet onlogische eigenlijk – de verkeersvrije straten het best scoren.
Verduurzamen van de mobiliteit is uiteraard niet de enige reden waarom straten autoluw worden gemaakt. De autoluwe of verkeersvrije straten geven ruimte aan de zachte weggebruikers. Het maakt wandelen en ontspannen in de stad erg aangenaam, maar de autoluwe straat behoudt voldoende flexibiliteit voor handelaars en hun leveranciers.
- Stimuleer het gebruik van elektrische auto’s
Elektrische voertuigen zijn de meest milieuvriendelijke wagens van het moment. Een stimulerend beleid zal de overschakeling van benzine en diesel naar elektrische aandrijving uiteraard versnellen. Ook lokale overheden kunnen hun steentje bijdragen. Enkele ideeën:
- installeer laadpalen voor elektrische voertuigen en/of geef financiële steun aan wie wilt investeren in een laadpaal
- informeer inwoners en bedrijven over de mogelijkheden via het gemeentelijk magazine of via info-avonden
- geef zelf het goede voorbeeld en vergroen het gemeentelijke wagenpark
- stimuleer enkele zichtbare doelgroepen (zoals bussen en taxi’s) om een voortrekkersrol te spelen
Uitgebreide info en tips om het gebruik van elektrische auto’s te stimuleren lees je in de gids ‘elektrisch rijden voor lokale overheden’.
- Investeer in milieuvriendelijke stadsdistributiesystemen
Door de verschillende goederen op een centrale plaats buiten het centrum te groeperen en vervolgens verder te transporteren winnen zowel de handelaars, de transporteurs als de stad. Via deze werkwijze wordt het aantal voertuigen in de stad drastisch beperkt. Bovendien kiest men bij stadsdistributie vaak voor leveringen met elektrische wagens of levering via fietskoerier.
Stimuleer gebruik van openbaar vervoer
Stimuleer openbaar vervoer en voorzie tram of shuttle bus vanaf de randparkings of treinstation.
- Stimuleer gebruik van de fiets
Een beetje lichaamsbeweging is uiteraard goed en de uitstoot van schadelijke gassen wordt zelfs tot nul herleid. Tijd dus voor een fietsactieplan. Verderop in dit magazine en ook op fietsberaad.be vind je zeker de nodige inspiratie.
Belangrijk element om fietsgebruik te stimuleren is het verstandig omspringen met fietsparking.Bekijk daarvoor de link http://www.fietsersbond.be/fietsinfrastructuur/fietsenstallingen
